روماتیسم مفصلی

رماتیسم مفصلی که با نام علمی آرتریت روماتوئید شناخته می شود یک بیماری التهابی است که مفاصل بدن را در بخش های مختلف درگیر می کند.

مسئله قابل توجه در مورد روماتیسم مفصلی این است که این بیماری اغلب به صورت متقارن رخ می دهد.

به عنوان مثال بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی این عارضه را در هر دو زانو یا هر دو دست به صورت موازی تجربه خواهند کرد.

روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است و بر اثر حمله سیستم ایمنی به بافت های سالم بدن این اختلال گسترده و البته مخرب در بدن رخ می دهد.

روماتیسم مفصلی تنها زمانی قابلیت کنترل و درمان دارد که در ابتدای این بیماری و پیش از گسترش آسیب های جسمانی برای درمان آن اقدامات موثر و درست انجام پذیرد.

روماتیسم مفصلی اغلب در دست ها، زانوها و پا اتفاق می افتد، اگر بخواهیم هر کدام از این عوارض را کمی جزئی تر بیان کنیم باید گفت که روماتیسم مفصلی اگر در دست اتفاق بیفتد احتمالاً غضروف ها و استخوان های کوچک در این محدوده از بدن را تحت تاثیر قرار داده و پس از ملتهب و متورم شدن پوشش مفاصل مشکلات زیادی در عملکرد طبیعی دست رخ می دهد.

با توجه به وجود سنجش تراکم استخوان و مفاصل کوچک و بزرگ در دست اگر هر کدام از قسمت های آن با بیماری روماتیسم درگیر شود حتی ممکن است شکل ظاهری انگشتان و دست نیز تغییر کند.

روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن است که ممکن است به مفاصل مختلف در سراسر بدن حمله کند.

اگر متوجه میشوید که یکی از زانوها با رماتیسم درگیر است احتمالاً خیلی زود این عارضه دو طرفه در بدن اتفاق می افتد و هر دو زانو شروع به متورم شدن کرده و باعث التهاب غشای سینوویال می شود.

سلول های التهابی در این محدوده از بدن بعد از ابتلا به روماتیسم مفصلی موادی آزاد می کنند که به مرور زمان باعث تجزیه غضروف زانو خواهد شد.

بیش از ۳۰ مفصل در استخوان پا و مچ وجود دارد، کسانی که با روماتیسم مفصلی پا مواجه هستند به مرور زمان آسیب ها و سفتی مفاصل را در این محدوده متوجه میشوند.

پیش روی روماتیسم مفصلی در پا باعث برهم خوردن تعادل هنگام ایستادن می شود، راه رفتن و سایر فعالیت های بدنی برای افراد سخت تر شده و احتمالاً با ضعیف تر شدن رباط هایی که از قسمت میانی پا حمایت می کنند قوس پا از بین رفته و فرم طبیعی پا تغییر می کند.

علائم روماتیسم مفصلی را بشناسید؟

شناخت و آگاهی کافی در مورد علائم بیماری هایی مثل روماتیسم مفصلی باعث می شود تا افراد حتی اگر با این عارضه مواجه شوند در مراحل اولیه با حس ترس و شک به این بیماری به پزشک مراجعه کرده و به موقع می توانند از اختلالات وسیع تر جلوگیری کنند.

نشانه آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی در هر کدام از بیماران متفاوت است، ممکن است روند بروز این علائم سال ها طول بکشد یا ممکن است پیشرفت بیماری آنقدر سریع باشد که در مدت کوتاهی بعد از پدیدار شدن این عارضه تغییرات جسمانی را تجربه کنید.

از مهمترین علائم روماتیسم مفصلی باید به درد و تورمی اشاره کرد که در بیش از یک مفصل اتفاق می افتد، در این مورد هرگونه سفتی بی علت یا حساسیت در مفاصل را جدی بدانید.

کسانی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند معمولاً هنگام صبح یا بعد از نشستن های طولانی مدت سفتی عضلات را بیش از هر زمان دیگری تجربه می کنند، آگاه باشید که درد و سفتی در مفاصل اگر به صورت دو طرفه و قرینه اتفاق می افتد از نشانه های مهم روماتیسم مفصلی است.

کسانی که به این عارضه مبتلا میشوند در ابتدای بیماری احساس خستگی زیاد با آنها همراه است علی رغم انجام فعالیت های معمولی و حتی داشتن استراحت و خواب کافی خستگی و ضعف شدید بر بدن غالب شده که نشانه ای از اختلال در بدن است.

افزایش دمای بدن و تب مکرر نیز می تواند از نشانه های روماتیسم مفصلی باشد، روماتیسم مفصلی در قسمت های خاصی از بدن مثل دست، زانو و پا بیش از دیگر نقاط اتفاق می افتد.

کسانی که به این بیماری مبتلا هستند با توجه به آسیب دیدگی مفاصل در محدوده خاصی از بدن علائم متفاوتی تجربه می کنند.

به عنوان مثال از علائم روماتیسم مفصلی دست باید به تورم و التهاب در انگشتان اشاره کرد، همچنین این افراد صدای جیرجیر در حین حرکت دست را شنیده و گاهاً بی حسی و گزگز در انگشتان باعث نگرانی آنها می شود.

معمولا کسانی که به روماتیسم مفصلی زانو مبتلا هستند صدای ساییدن یا ضربه خوردن را در این محدوده خواهند شنید، به مرور زمان نشانه هایی مثل مشکل در راه، رفتن قرمزی پوست، تورم و حتی قفل شدن زانو هنگام حرکت اتفاق می افتد.

احساس داغی پوست و درد مفصل زانو که به آهستگی پیشرفت می کند نیز از نشانه های مهم این بیماری در قسمت زانو می باشد.

پیشگیری از روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می‌کند و باعث التهاب، درد، و در نهایت تخریب مفصل می‌شود.

اگرچه عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری نقش دارند، اما بسیاری از عوامل محیطی و سبک زندگی نیز در ایجاد یا تشدید آن مؤثرند.

با رعایت برخی نکات و اقدامات پیشگیرانه می‌توان احتمال ابتلا را کاهش داد یا از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کرد.

ترک سیگار

سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر در ابتلا به RA است، به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.

سیگار باعث تحریک پاسخ‌های التهابی در بدن می‌شود و خطر بروز روماتیسم را تا چند برابر افزایش می‌دهد.

ترک سیگار یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری است.

حفظ وزن مناسب

چاقی با افزایش التهاب عمومی در بدن و ایجاد فشار اضافه بر مفاصل، یکی از عوامل خطر در ابتلا به RA محسوب می‌شود.

با کاهش وزن و حفظ توده بدنی سالم، نه تنها از مفاصل محافظت می‌شود، بلکه احتمال شروع یا تشدید بیماری نیز کاهش می‌یابد.

فعالیت بدنی منظم

ورزش منظم مانند پیاده‌روی، یوگا، دوچرخه‌سواری یا شنا به حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل، تقویت عضلات اطراف مفاصل و کاهش التهاب کمک می‌کند.

فعالیت بدنی همچنین به کنترل وزن و کاهش استرس، که هر دو در پیشگیری از RA مؤثرند، کمک خواهد کرد.

تغذیه سالم و ضدالتهابی

رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی‌های چرب (مانند سالمون) و روغن زیتون به دلیل خواص ضدالتهابی خود، از بروز التهاب مزمن در بدن پیشگیری می‌کنند.

کاهش مصرف گوشت قرمز، قندهای افزوده و غذاهای فرآوری‌شده نیز توصیه می‌شود.

برخی مطالعات مصرف اسید چرب امگا-۳ را در کاهش خطر RA مؤثر می‌دانند.

محافظت در برابر عفونت‌ها

برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌توانند باعث فعال شدن سیستم ایمنی و ایجاد بیماری‌های خودایمنی شوند.

رعایت بهداشت فردی، شستن مرتب دست‌ها و واکسیناسیون به‌موقع (مثلاً واکسن آنفلوآنزا یا کووید) در کاهش این خطر نقش دارند.

کاهش استرس

استرس مزمن یکی از عوامل تشدید التهاب و اختلال عملکرد سیستم ایمنی است.

استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، تمرینات آرام‌سازی، خواب کافی و شرکت در فعالیت‌های لذت‌بخش به کاهش استرس و پیشگیری از RA کمک می‌کند.

بررسی ژنتیک و سابقه خانوادگی

اگر در خانواده‌تان فردی به RA مبتلا است، احتمال ابتلای شما بالاتر است.

در این موارد بهتر است سبک زندگی سالم را جدی‌تر دنبال کنید و در صورت بروز علائم اولیه (مانند درد و خشکی صبحگاهی مفاصل)، زودتر به پزشک مراجعه کنید.

درمان روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب، درد، تورم و آسیب تدریجی به مفاصل می‌شود.

هدف از درمان این بیماری کاهش التهاب، کنترل علائم، جلوگیری از آسیب به مفاصل و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

درمان‌ها بسته به شدت بیماری و شرایط فردی انتخاب می‌شوند.

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

این داروها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند.

آن‌ها تأثیری بر روند بیماری ندارند، اما به تسکین علائم کمک می‌کنند.

کورتیکواستروئیدها

داروهایی مثل پردنیزولون به‌صورت خوراکی یا تزریقی استفاده می‌شوند و سریعاً التهاب را کاهش می‌دهند.

با این حال، به دلیل عوارض جانبی در مصرف طولانی‌مدت، فقط در دوره‌های کوتاه یا به‌عنوان درمان کمکی کاربرد دارند.

داروهای تعدیل‌کننده بیماری (DMARDs)

این دسته داروها مانند متوترکسات، هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین، روند پیشرفت بیماری را کند کرده و از آسیب مفصلی جلوگیری می‌کنند.

DMARDها پایه اصلی درمان روماتیسم مفصلی هستند و باید به‌صورت بلندمدت استفاده شوند.

داروهای بیولوژیک (Biologics)

این داروها به‌طور اختصاصی بر مولکول‌ها یا سلول‌های خاص در سیستم ایمنی اثر می‌گذارند.

نمونه‌هایی شامل آدالیمومب (Humira)، اتانرسپت (Enbrel) و توکیلیزومب هستند.

این داروها معمولاً برای بیمارانی استفاده می‌شوند که به DMARDهای معمولی پاسخ نداده‌اند.

داروهای هدفمند سنتتیک (tsDMARDs)

داروهایی مانند توفسیتینیب (Xeljanz) از دسته مهارکننده‌های JAK هستند که بدون تزریق و به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند.

این داروها گزینه‌ای نوین برای بیمارانی هستند که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند.

فیزیوتراپی و توانبخشی

تمرینات فیزیکی تحت نظر فیزیوتراپیست می‌تواند باعث حفظ دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش خشکی شود.

این روش مکمل درمان دارویی است.

تغییر سبک زندگی

تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس نقش مهمی در کاهش شدت بیماری دارند.

کاهش وزن نیز می‌تواند فشار روی مفاصل را کاهش دهد.

جراحی روماتیسم

در موارد شدید که مفصل به‌شدت تخریب شده باشد، جراحی تعویض مفصل یا اصلاح ساختار مفصل انجام می‌شود.

این روش آخرین گزینه درمانی برای بهبود عملکرد مفاصل است.

مهمترین عوارض روماتیسم مفصلی چیست؟

بیماری های خاصی مثل روماتیسم مفصلی نه تنها باعث تخریب مفاصل و غضروف ها می شود بلکه در کنار تمامی محدودیت های حرکتی، درد و التهابات پیش آمده می تواند عملکرد طبیعی بدن و سایر ارگان های حیاتی را مختل کند.

بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی ممکن است عوارض شدید این بیماری از جمله مشکلات قلبی، بیماری ریه و حتی پوکی استخوان را تجربه نمایند.

با وجود رماتیسم مفصلی بیماران بیش از هر زمان دیگری مستعد ابتلا به عفونت، کم خونی و حتی فرسایش مفاصل هستند، خشکی چشم، خستگی و تب با درجه پایین و البته نارسایی کلیه از جمله مهمترین عوارض این بیماری شناخته می شود.

برخی دیگر از عوارضی که ممکن است بعد از ابتلا به روماتیسم مفصلی اتفاق بیفتد را با توضیح مختصری در ادامه مطلب برایتان خواهیم گفت، فراموش نکنید که هر کدام از این موارد به تنهایی می توانند سلامت بیماران را تهدید کرده و سلامت جسمانی آنها را در مسیری پرخطر قرار می دهد.

سندروم تونل کارپال:

اختلالی است که بر اثر فشار بر روی عصب مدیان در مچ دست اتفاق می‌افتد، این عارضه در نهایت به درد و بی حسی در انگشتان ختم شده و عملکرد طبیعی دست را مختل می کند.

پریکاردیت:

عارضه ای مربوط به التهاب لایه پریکارد قلب است، زمانی که این عارضه رخ می دهد درد قفسه سینه و تنگی نفس نیز اتفاق می افتد.

ندول روماتوئید:

به توده های سفت و غیرقابل حرکتی گفته می شود که معمولاً بیماران بعد از ابتلا به روماتیسم مفصلی نزدیک مفصل آسیب دیده حس می کنند.

واسکولیت:

نوعی التهاب در عروق خونی است که با کاهش جریان خون و آسیب به بافت های بدن سلامت بیماران را تا حد قابل توجهی به خطر می اندازد.

میلوپاتی:

یکی دیگر از عوارض خطرناک و مهم ناشی از بیماری روماتیسم مفصلی است، کسانی که این عارضه را تجربه می کنند در نهایت ضعف و بی حسی زیادی را در اندام های مختلف حس می کنند که این اختلالات نتیجه آسیب یا عارضه در طناب نخاعی است.

لنفوم:

نوعی سرطان در سیستم لنفاوی است که در گره های لنفاوی یا سایر بافت های لنفاوی ایجاد می شود، یکی از مهمترین دلایل ابتلا به لنفوم روماتیسم مفصلی است.

آمیلوئید:

نوعی پروتئین غیر عادی در بدن است، کسانی که به روماتیسم مفصلی مبتلا میشوند ممکن است حضور این پروتئین غیر عادی را در بافت های تجربه کرده که می تواند به سایر اندام های بدن آسیب برساند.

از دیگر عوارض مهم و خطرناکی روماتیسم مفصلی باید به التهاب چشم، اپی اسکلریت، سندروم فلتی و بیماری بینابینی ریه اشاره کرد.