انواع ماموگرافی چیست؟

تشخیص بیماری‌ های داخلی به واسطه روش‌ های نوین و تکنولوژی کار آسان‌ تری شده است و متخصصان می‌ توانند با حساسیت بالاتری آسیب‌ های احتمالی را بررسی کنند.

ماموگرافی یک روش تشخیصی و تخصصی است که با استفاده از اشعه ایکس با دوز بسیار محدود امکان مشاهده بافت پستان فراهم میشود، تست ماموگرافی برای ردیابی و تشخیص زود هنگام بیماری سینه در زنان است و البته برای تشخیص بافت و توده‌ های غیر طبیعی و سرطان پستان نقش بسیار مهمی ایفا می‌ کند.

زمانی که بانوان با وجود علائم غیر طبیعی مثل حضور غده در سینه، درد، فرورفتگی یا ترشحات به پزشک مراجعه می‌ کنند متخصصان برای بررسی این بافت حساس با انجام ماموگرافی می‌ توانند اطلاعات لازم را کسب کنند.

دستگاهی که برای ماموگرافی استفاده میشود به صورت اختصاصی برای معاینه بافت سینه است و دارای تجهیزات خاصی است که امکان مشاهده بافت‌ های حساس سینه را به واسطه اشعه ایکس فراهم می‌ سازد.

دستگاه ماموگرافی شبیه به یک جعبه مستطیلی است که با نگه داشتن بافت سینه و فشردن آن سینه را در موقعیت مناسب قرار داده تا تصاویر در زوایای مختلف ثبت شود.

مسئله مهمی که در مورد ماموگرافی باید بدانید این است که همه زنان بالای سن ۴۰ سالگی باید سالانه یک بار ماموگرافی را انجام دهند، با این کار می‌ توانند با تشخیص زود هنگام سرطان سینه با اقدامات سریع‌ تر و موثرتر از بافت سینه و سلامت خود مراقبت کنند.

همه بانوان اگر در گذشته سابقه ابتلا به سرطان سینه داشته‌ اند یا در خانواده سرطان سینه یا تخمدان در آنها اتفاق افتاده است باید با آغاز ۴۰ سالگی نسبت به انجام ماموگرافی در زمان مناسب اقدام نمایند.

انواع ماموگرافی

• ماموگرافی تشخیصی
• ماموگرافی غربالگری
• ماموگرافی دیجیتال
• ماموگرافی سه‌ بعدی (توموسنتز)
• ماموگرافی دو بعدی

بسیاری از بانوان سعی دارند پیش از انجام سایر روش‌ های تشخیصی اطلاعاتی را در این مورد کسب کنند تا با آگاهی بیشتر بتوانند با انجام این نوع تست‌ ها از سلامت خود مراقبت کنند.

ماموگرافی در دو نوع غربالگری و تشخیصی انجام میشود، در نوع غربالگری یک آزمایش روتین و ساده انجام شده و هدف از انجام ماموگرافی غربالگری بررسی سرطان یا سایر تغییرات در سینه است.

اما ماموگرافی تشخیصی برای کسانی استفاده میشود که توده یا علائم سرطان را دارا هستند، متخصصین در این مورد ماموگرافی تشخیصی را انجام داده و برای همه بانوان که ایمپلنت یا پروتز سینه انجام داده‌ اند این نوع روش تشخیصی را مناسب‌ تر می‌ دانند.

در سال‌ های اخیر پیشرفت چشمگیری در زمینه ماموگرافی اتفاق افتاده است و اکثر متخصصان ماموگرافی را به صورت دیجیتالی برای افراد زیر ۵۰ سال انجام می‌ دهند.

از آنجایی که افراد جوان‌ تر سینه‌ های حجیم‌ تری نسبت به افراد مسن دارند ماموگرافی دیجیتال برای آنها توصیه میشود، در ماموگرافی دیجیتال اشعه ایکس که به بافت سینه تابیده میشود تصاویر الکترونیکی را که از سینه دریافت کرده بر روی کامپیوتر ذخیره می کند و بلافاصله قابل مشاهده است.

امروزه متخصصان ماموگرافی دیجیتال را نسبت به دیگر روش‌ ها موثرتر دانسته و معتقدند که با این روش تشخیصی می‌ توانند نقاطی از بافت سینه را مشاهده کنند که در ماموگرافی معمولی قابل رویت نیست.

در روند انجام ماموگرافی به روش دیجیتالی نواحی از سینه که دارای چگالی، توده یا کلسیفیکاسیون هستند بررسی شده و نشان می‌ دهد که آیا این توده‌ ها سرطانی هستند یا خیر.

ماموگرافی سه بعدی روشی دیگر و البته پیشرفته برای تصویربرداری از سینه است، در این روش تصاویر از چند زاویه مختلف از سینه دریافت شده و با مشاهده بخش‌ های حساس سینه پزشک می‌ تواند بافت‌ های غیرطبیعی را خیلی سریع و راحت تشخیص دهد.

تابش اشعه ایکس در ماموگرافی سه بعدی با دوز بیشتری از دیگر روش‌ ها انجام میشود اما فراموش نکنید که این تابش‌ ها کاملاً ایمن هستند و به هیچ عنوان اختلالی در سلامت افراد به وجود نخواهد آمد.

تحقیقات انجام شدن نشان می‌ دهد که با انجام ماموگرافی سه بعدی تشخیص زود هنگام سرطان سینه ممکن شده و قطعاً در این شرایط سلامت افراد آسان‌ تر و با روش‌ های درمانی موثرتر حفظ میشود.

ماموگرافی سه بعدی به منظور تشخیص سرطان‌ های کوچک انجام می‌ پذیرد همچنین با این آزمایش نیازی به بیوپسی‌ های غیر ضروری یا آزمایشات اضافه نبوده و با وجود تصاویر واضحی که از سینه دریافت میشود هرگونه ناهنجاری‌ های کوچک و بزرگ در بافت متراکم سینه دیده خواهد شد، حتی با این تصاویر پزشک می‌ تواند اندازه، فرم و محل ناهنجاری پیش آمده در سینه را نیز مشخص کند.

تفاوت ماموگرافی دو بعدی و سه بعدی

در ادامه به بررسی تفاوت های ماموگرافی دو بعدی و سه بعدی می پردازیم:

ماموگرافی دو بعدی (2D):

این نوع ماموگرافی تصویری از پستان به صورت دو بعدی تولید می‌ کند.

تصاویر به‌ صورت افقی و عمودی از پستان گرفته می‌ شود که می‌ تواند ناهنجاری‌ ها و تغییرات غیرطبیعی را نشان دهد.

در این روش، ممکن است برخی از مشکلات مانند تداخل بافت‌ های مختلف پستان با هم مشاهده شوند که شناسایی دقیق‌ تر مشکلات را دشوار می‌ کند.

ماموگرافی دو بعدی معمولاً برای غربالگری سرطان پستان در زنان بدون علامت استفاده می‌ شود.

ماموگرافی سه بعدی (3D یا توموسنتز):

در این روش، تصاویر به صورت لایه‌ ای و سه بعدی از پستان تهیه می‌ شود.

در واقع، در ماموگرافی سه بعدی، چندین تصویر بسیار دقیق از پستان در زوایای مختلف ثبت می‌ شود که به پزشک امکان می‌ دهد به‌ طور دقیق‌ تری مشکلات و ناهنجاری‌ های موجود در بافت پستان را شناسایی کند.

این نوع ماموگرافی باعث کاهش تداخل بافت‌ های مختلف می‌ شود و دقت تشخیص را افزایش می‌ دهد.

به‌ ویژه برای زنان با بافت پستان متراکم، ماموگرافی سه‌ بعدی می‌ تواند تشخیص‌ های دقیق‌ تری ارائه دهد.

اهمیت شناخت انواع ماموگرافی

شناخت انواع ماموگرافی اهمیت زیادی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان و ناهنجاری‌ های دیگر دارد.

با توجه به  پیشرفت‌ های فناوری، ماموگرافی‌ ها به دو دسته اصلی، دو بعدی و سه بعدی تقسیم می‌ شوند که هرکدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند.

آگاهی از تفاوت‌ های این انواع به پزشکان و متخصصان اجازه می‌ دهد تا بر اساس ویژگی‌ های فردی هر بیمار، روش مناسب را انتخاب کنند.

این انتخاب می‌ تواند تأثیر زیادی در دقت تشخیص و موفقیت درمان داشته باشد، به‌ ویژه برای زنانی که دارای بافت پستان متراکم هستند یا پیشینه خانوادگی سرطان پستان دارند.

علاوه بر این، شناخت انواع ماموگرافی به زنان این امکان را می‌ دهد که تصمیمات آگاهانه‌ تری درباره روش‌ های غربالگری بگیرند.

برخی از زنان ممکن است از ماموگرافی دیجیتال یا سه‌ بعدی به عنوان گزینه‌ ای دقت‌ بالا در تشخیص استفاده کنند، در حالی که سایرین ممکن است به ماموگرافی سنتی اکتفا کنند.

این اطلاعات می‌ تواند باعث افزایش اطمینان به فرآیند تشخیصی و کاهش نگرانی‌ های احتمالی درباره نتایج نادرست یا ناتمام شود.

در نتیجه، شناخت انواع ماموگرافی نه‌ تنها به بهبود کیفیت مراقبت‌ های بهداشتی کمک می‌ کند بلکه به زنان این فرصت را می‌ دهد تا برای حفظ سلامت پستان خود اقدامات بهتری انجام دهند.

نحوه انجام ماموگرافی

برای انجام عکسبرداری از سینه یا ماموگرافی نیازی به بستری شدن در مراکز درمانی نخواهید داشت و این روش تشخیصی به صورت سرپایی انجام میشود.

قبل از شروع عکسبرداری از بافت سینه تکنسین از شما می‌ خواهند که یک روپوش مناسب را پوشیده و هرگونه لوازم فلزی مثل گردنبند، کمربند، کلید و غیره را از خود جدا کنید، پس از آن شرایط برای عکسبرداری فراهم شده و فرد به سمت دستگاه هدایت میشود.

نیاز است که هر سینه بر روی یک صفحه قرار گرفته تا اشعه ایکس از زوایای مناسب به بافت سینه تابیده شود، پیش از شروع عکسبرداری یک کمپرسور در حد مناسب سینه را فشرده تا بافت سینه کاملاً صاف شود، این کار باعث میشود تا تصویربرداری با دقت بالاتری انجام شده و همه زوایای بافت سینه ارزیابی خواهد شد.

هنگام انجام ماموگرافی از بانوان می‌ خواهند که برای هر عکس نفس را به مدت محدودی در سینه حبس کرده تا مبادا تصاویر دریافتی تار و بی‌ کیفیت باشند، زمانی که بافت سینه فشرده میشود کمی احساس فشار خواهید داشت اما به هیچ عنوان دردآور نبوده و این فرایند برای مدت بسیار کوتاهی خواهد بود.

شاید این سوال در ذهنتان به وجود بیاید که فشرده سازی سینه به چه علت انجام میشود، اگر ضخامت سینه در یک حالت یکنواخت قرار بگیرد بافت سینه به طور کامل قابل مشاهده است و عکسبرداری با کیفیت و جزئیات بالاتری انجام می‌ پذیرد.

فشرده سازی سینه باعث میشود تا احتمال پنهان شدن ناهنجاری‌ های کوچک توسط بافت سینه به حداقل برسد و پزشکان می‌ توانند از تصاویر دریافتی بیشترین میزان اطلاعات را به دست آورند.

زمانی که برای انجام ماموگرافی بافت سینه کمی فشرده میشود باعث میشود تا دوز محدودتری از اشعه ایکس به سینه تابیده شود و در عین حال تصاویر با وضوح بالا دریافت خواهد شد این کار باعث میشود تا پراکندگی اشعه ایکس به حداقل رسیده و همه زوایای سینه در معرض تابش اشعه قرار خواهد گرفت و تصاویر با جزئیات و دقت بالا ثبت میشود.

کاربرد انواع ماموگرافی در سنین مختلف

کاربرد ماموگرافی در سنین مختلف:

ماموگرافی  در زنان جوان (زیر 40 سال):

در زنان جوان که دارای بافت پستانی متراکم‌ تری هستند، ماموگرافی دو بعدی ممکن است نتواند به‌ طور کامل تغییرات غیرطبیعی را شناسایی کند.

در این گروه سنی، پزشکان معمولاً ماموگرافی‌ های دیگری مانند اولتراسوند یا MRI را برای بررسی بیشتر توصیه می‌ کنند.

در صورتی که این افراد علائم مشکوک یا سابقه خانوادگی سرطان پستان داشته باشند، ممکن است از ماموگرافی سه‌ بعدی (توموسنتز) برای دقت بیشتر در تشخیص استفاده شود.

ماموگرافی در زنان میانسال و بالای 40 سال:

در این گروه سنی، ماموگرافی غربالگری به‌ طور گسترده‌ ای توصیه می‌ شود.

از آنجا که خطر ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن بالا می‌ رود، ماموگرافی دو بعدی می‌ تواند برای زنان بالای 40 سال به عنوان یک ابزار مؤثر در تشخیص زودهنگام سرطان پستان مورد استفاده قرار گیرد.

برای زنانی که دارای بافت پستانی متراکم‌ تری هستند، ماموگرافی سه‌ بعدی می‌ تواند دقت بیشتری در شناسایی ناهنجاری‌ ها فراهم کند و احتمال تشخیص نادرست را کاهش دهد.

ماموگرافی در زنان مسن (بالای 60 سال):

در زنان مسن‌ تر که ممکن است بافت پستانی‌ شان کمتر متراکم باشد، ماموگرافی دو بعدی می‌ تواند به‌طور مؤثری برای غربالگری سرطان پستان استفاده شود.

با این حال، ماموگرافی سه‌ بعدی در این گروه نیز به‌ ویژه برای زنانی که علائمی مانند توده پستانی دارند یا سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند، توصیه می‌ شود.

این روش می‌ تواند شانس شناسایی دقیق‌ تر توده‌ ها و ناهنجاری‌ ها را فراهم کند.

مزایای انجام ماموگرافی

بسیاری از بانوان از اهمیت انجام ماموگرافی که یک روش تشخیصی مهم است غافل بوده و نمی‌ دانند که انجام این فرایند تا چه حد می‌ تواند برای حفظ سلامت آنها مهم باشد.

از مهمترین مزایای انجام غربالگری باید به کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان سینه اشاره کرد، بسیاری از افراد با انجام این نوع تصویربرداری از حضور سلول‌ های سرطانی مطلع شده و اگر فرد با سرطان تهاجمی مجاری یا سرطان لوبولار مواجه باشد به این واسطه مشخص خواهد شد.

از دیگر فواید انجام ماموگرافی باید به تشخیص زود هنگام غدد سرطانی کوچک اشاره کرد، قطعاً درمان این توده‌ ها آسان‌ تر بوده و سلامت مراجعین خیلی بهتر حفظ خواهد شد.

اگر بافت‌ های غیر طبیعی کوچک در مجاری شیری وجود داشته باشد احتمال آسیب رسیدن به بافت سینه وجود دارد، به این واسطه پزشکان می‌ توانند با انجام ماموگرافی این ناهنجاری‌ ها را تشخیص داده و از آسیب‌ های خطرناک جلوگیری می‌ کنند.

در زمان انجام ماموگرافی اشعه ایکس با حداقل میزان تابش به بافت سینه انتقال داده میشود که هیچگونه خطری برای سلامت مراجعین نخواهد داشت.

بررسی خطرات و عوارض ماموگرافی

زمانی که صحبت از انجام ماموگرافی میشود افراد در مورد تابش اشعه ایکس به بافت سینه نگران خواهند شد اما تا حد زیادی این اشعه کنترل شده است و خطری برای سلامتی ندارد.

اما در موارد محدود با انجام تصویربرداری ضمن استفاده اشعه ایکس احتمال آسیب رسیدن به سلول‌ ها و نهایتاً پدیدار شدن توده‌ های سرطانی وجود دارد.

از دیگر عوارضی که ممکن است در پی انجام ماموگرافی اتفاق بیفتد نتایجی است که به صورت کاذب برای افراد اعلام میشود، ۵ تا ۱۵ درصد از کسانی که ماموگرافی انجام می‌ دهند نیاز است که این تست را مجدداً تکرار کرده یا دیگر روش‌ ها را انجام دهند.

زمانی که توده‌ های غیر طبیعی در ماموگرافی مشاهده میشوند با انجام مجدد این فرایند یا انجام بیوپسی پزشک سعی می‌ کند وضعیت سلامتی افراد را دقیق‌ تر بررسی کند.

تحقیقات انجام شده نشان می‌ دهد که در بین زنان ۴۰ تا ۵۰ ساله زمانی که ماموگرافی به صورت سالانه انجام میشود حدوداً ۳۰ درصد با نتایج مثبت اما کاذب مواجه میشوند و در مواردی ممکن است بیوپسی سینه انجام پذیرد.

برای انجام ماموگرافی محدودیت‌ هایی نیز وجود دارد که ممکن است افراد در شرایط خاص نتوانند از این روش استفاده کنند.

بانوان در دوران بارداری و شیردهی مجاز به انجام ماموگرافی نیستند و حداقل سه ماه بعد از پایان شیردهی نباید ماموگرافی انجام شود زیرا احتمال پدیدار شدن نتایج کاذب نیز وجود دارد.

اشعه ایکس با دوز بسیار محدود به بافت سینه تابیده میشود اما همین مقدار محدود هم می‌ تواند در دوره بارداری خطرات و عوارض جبران ناپذیر را برای جنین به همراه آورد.

نکاتی در مورد ماموگرافی

اگر بانوان بنا به دلایل مختلف کاندیدای مناسب برای انجام ماموگرافی باشند نیاز است که با یک متخصص مشورت کرده تا در فرصت مناسب و با شرایط جسمانی مساعد برای این نوع غربالگری اقدام نمایند.

اما ماموگرافی برای بانوان در دوره شیردهی و بارداری مناسب نیست و باید تحت نظر پزشک و با رعایت نکات ایمنی در زمان مناسب برای این عکسبرداری اقدام نمایید.

اما سوال پیش آمده برای برخی از بانوان این است که هر چند سال یکبار باید برای انجام موموگرافی به مراکز مربوطه مراجعه کرد؟

برای انجام ماموگرافی حتماً نظر پزشکان متخصص را در این مورد جویا شوید زیرا در تعیین زمان برای انجام ماموگرافی سن افراد، سابقه خانوادگی و عوامل خطرساز مد نظر قرار می گیرد.

طبق نظر متخصصان اگر بانوان تا ۴۰ سالگی با مورد خاص یا مشکوکی مواجه نشوند نیازی نیست که به طور مرتب ماموگرافی انجام شود و با انجام تصویربرداری از طریق سونوگرافی می‌ توانند سلامت بافت سینه را ارزیابی کنند.

اما از سن ۴۰ سالگی به بعد بسته به شرایط بانوان هر یک سال یا دو سال یک بار نیاز است که ماموگرافی انجام شود، اما ضروری است که بعد از ۴۵ سالگی این نوع غربالگری به طور سالانه و منظم انجام پذیرد.

اگر بانوان دچار بیماری‌ هایی در بافت سینه شوند یا سابقه خانوادگی در این مورد داشته باشند نیاز است که انجام غربالگری را از سنین پایین‌ تر آغاز کنند فراموش نکنید که غربالگری سینه یا ماموگرافی از آن دسته روش‌ های تشخیصی است که ممکن است در نتیجه آن خطا وجود داشته باشد، گاهی اوقات نتیجه منفی کاذب یا مثبت کاذب در نتایج به دست آمده مشاهده میشود که در این مورد متخصصان با تکرار ماموگرافی یا انجام سایر روش‌ های تشخیصی وضعیت سینه را دقیق‌ تر بررسی خواهند کرد.

ضمن انجام ماموگرافی بانوان هیچگونه دردهای شدید را متحمل نمیشوند اما ممکن است بعد از فشرده سازی بافت سینه کمی احساس ناراحتی به وجود بیاید به همین دلیل توصیه میشود که برای کمتر کردن درد پیش آمده بهتر است که برای انجام ماموگرافی یک هفته بعد از پایان پریود اقدام کنید ، فشرده کردن بافت سینه باعث میشود تا تصاویر دریافتی کیفیت و وضوح بالاتری داشته باشند.

با تمام این تفاسیر نگرانی بانوان در مورد اشعه تابیده شده به بافت سینه کاملاً بیهوده بوده و دوز بسیار کم این اشعه خطری برای سلامتی بانوان ندارد.

دقت تشخیصی در انواع ماموگرافی

دقت تشخیصی در انواع ماموگرافی به میزان توانایی هر روش در شناسایی صحیح ناهنجاری‌ ها و سرطان پستان اشاره دارد.

• ماموگرافی دو بعدی دارای دقت متوسطی است و در تشخیص سرطان‌ های بزرگتر و قابل مشاهده مفید است، اما در تشخیص مشکلات در بافت‌ های متراکم و نازک‌ تر پستان کمتر مؤثر است.
• ماموگرافی دیجیتال دقت بالاتری نسبت به ماموگرافی آنالوگ دارد، زیرا تصاویر واضح‌ تری ارائه می‌ دهد و امکان بررسی دقیق‌ تر بافت‌ های پستان را فراهم می‌ کند.
• ماموگرافی سه‌بعدی (توموسنتز) بالاترین دقت تشخیصی را دارد، به‌ویژه برای زنانی با بافت پستان متراکم، چرا که تصاویر لایه‌ای از پستان گرفته می‌ شود و ناهنجاری‌ ها بهتر شناسایی می‌ شوند.
  مطالعات نشان داده است که ماموگرافی سه‌ بعدی می‌ تواند دقت تشخیص سرطان را تا ۱۰ درصد افزایش دهد و نرخ نتایج منفی کاذب را کاهش دهد.